Το Μνημόνιο του 1881

Αύγουστος 1881

Λίγε μέρες μετά την προσάρτηση της Θεσσαλίας εις το «ελληνικόν βασίλειον»…

Ένα μικρό κρατίδιο υπό την επιρροή και την «προστασία» των μεγάλων αποικιακών δυνάμεων της Ευρώπης, όπως και άλλα βασίλεια της περιοχής (Λιβυή, Αιθιοπία) στις αρχές του 19^ου αιώνα. Σύνηθες χαρακτηριστικό γνώρισμα των αποικιακών δυνάμεων να στήνουν δοτές βασιλείες σε εδάφη χωρών, εκμεταλλευόμενες τις αποσχιστικές τάσεις των λαών της Οθωμανικής αυτοκρατορίας.

ΤΡΙΚΑΛΑ (Από γκραβούρα της εποχής)

Η Θεσσαλία ήταν μια περιοχή με το ιδιαίτερο προσωνύμιο, ο «Σιτοβολώνας των Βαλκανίων», μια αρκετά πλούσια περιοχή. Δεν είχε πετρέλαιο στο υπέδαφος της(αν και οι φήμες που κυκλοφορούσαν έλεγαν ότι είχε). Όμως, το υπέδαφος της ήταν εύφορο σε κάθε καλλιέργεια.

Ήταν μια προκλητική περιοχή για να ληστευτεί από τις τότε συμμορίες των αποικιακών δυνάμεων. Μια προκλητική τράπεζα εύφορης γης που προκαλούσε τη ληστεία της σε κάθε επίδοξο ληστή- αποικιοκράτη.

Και ο ληστής και το σχέδιο της ληστείας δεν άργησε να εμφανισθεί και να εκπονηθεί.

Χώρος οργάνωσης μια ωραία και ευρύχωρη αίθουσα μιας πρωτεύουσας των αποικιακών δυνάμεων που οι συνδαιτημόνες της, όταν δε βρισκόταν σε επιχειρήσεις ληστειών χωρών έπαιζαν μπιλιάρδο. Το σχέδιο καταστρώθηκε με πάσα λεπτομέρεια, έχοντας πολλά στάδια κατά την υλοποίησή του. Ένα σχέδιο μεθοδικό που προέβλεπε κατά την εκτέλεσή του και σχέδια Β αν τυχόν κάτι δεν πήγαινε καλά.

ΠΕΤΡΙΝΗ ΓΕΦΥΡΑ ΤΟΥ ΛΗΘΑΙΟΥ

Το «ελληνικόν βασίλειον» ή κατ΄ ευφημισμόν, «χαρτοβασίλειον», όπως και άλλα βασίλεια της περιοχής είχαν πάντα τεράστια χρέη. Γιατί δούλευαν οι 5 και έτρωγαν οι 25. Τέτοια θαύματα γίνονται ποτέ; Επειδή δεν γίνονται, ένας τρόπος υπήρχε για να τρώνε οι 25 και να δουλεύουν οι 5. Να δανείζεται η συμμορία των 25 από άλλες συμμορίες και τα χρέη να τα πληρώνουν οι άλλοι πέντε. Επειδή ούτε τέτοια θαύματα γίνονται, οι δανειστές έφτιαχναν ένα Μνημόνιο-συμβόλαιο-συνθήκη, για να διευκολύνονται οι δανειζόμενοι να πληρώσουν τα μεγάλα χρέη τους. Τους ρυθμίζονταν τα χρέη με λίγα λόγια και τους έβαζαν δόσεις από 50 έως 100 χρόνια. Και επειδή τη ρύθμιση οι δανειζόμενοι συνήθως την έχαναν σε κάποια δόση, έκαναν και πάλι νέα ρύθμιση με νέο μνημονιακό καπέλο. Με αυτό τον τρόπο οι αποικιακές δυνάμεις εξασφάλιζαν την κατοχή των χωρών που κατακτούσαν, χωρίς να ξοδεύουν φράγκο γιατί και το προσωπικό που απασχολούσαν σε αυτά τα βασίλεια ενίοτε ήταν πολιτικές “μικροσυμμορίες” που έπαιζαν το ρόλο του επιστάτη τους.

Η σύνταξη του Θεσσαλικού Μνημονίου έγινε πριν το 1881. Κάποιοι ευυπόληπτοι  επιχειρηματίες των Βαλκανίων, και των λοιπών ευρωπαϊκών χωρών που γνώριζαν το Μνημόνιο έφθασαν πριν το 1881 στον πλούσιο σιτοβολώνα της τότε Οθωμανικής αυτοκρατορίας για να κάνουν επενδύσεις. Οι επενδυτές δεν είχαν τη φήμη των συμμοριών, αλλά των τραπεζιτών. Τα πακέτα των επενδύσεων ήταν πολύ ελκυστικά. Έμοιαζαν  με τα σημερινά «κόκκινα δάνεια». Για παράδειγμα, ένα μικρό επενδυτικό πακέτο περιείχε μια τεράστια περιοχή με ότι  χωριά και ανθρώπους είχε μέσα, μαζί με άλλα υποστατικά (μύλους γέφυρες κ.ά). Με λίγα χρήματα οι ενδιαφερόμενοι επενδυτές αγόρασαν κοψοχρονιά ολόκληρη τη Θεσσαλία και μέρος της Ηπείρου με τους ανθρώπους και ότι άλλο υπήρχε μέσα.

Το ξεπούλημα και αυτή η νέα μορφή δουλοπαροικίας ονομάστηκε από τους ιστορικούς του «ελληνικού βασιλείου» η «απελευθέρωση της Θεσσαλίας». Από τότε κάθε ξεπούλημα αυτής της χώρας ονομάζεται «απελευθέρωση».

Ας επανέλθομε τον Αύγουστο του 1881.

Παρασκευή πρωί, σ΄ένα παραποτάμιο καφενέ,  παράγοντες της διεθνούς δύναμης, (επιβλέποντες τα του Μνημονιού) Άγγλοι, Γάλλοι, Γερμανοί και Πορτογάλοι και άλλων φυλών και εθνοτήτων, έπιναν το καφέ τους κάτω από τις λεύκες του Ληθαίου, ενός αρχαίου ποταμού της αρχαίας Τρίκκης.

Ο ΛΗΘΑΙΟΣ ΠΡΙΝ  ΚΑΤΑΠΑΤΗΘΕΙ ΚΑΙ ΜΠΑΖΩΘΕΙ Η ΠΑΡΑΚΤΙΑ ΚΟΙΤΗ ΤΟΥ

Θα κάνουμε μια μικρή στάση στην αρχαία Τρίκκη. Πρόκειται για μια πόλη που χτίστηκε πριν 4.000 χρόνια και θεωρείται μια από τις 10 αρχαιότερες πόλεις του κόσμου. Σήμερα μόνο ο Ληθαίος ποταμός θυμίζει κάτι από την λαμπρότητα και τον φυσικό πλούτο της αρχαίας πόλης.

Η αρχαία Τρίκκη βρίσκεται θαμμένη κάτω από τη σκόνη του χρόνου και από τη αδιαφορία των κατοίκων που κατοικούν γύρω της.

Τα τελευταία χρόνια συμβαίνουν πράγματα παράξενα στη θαμμένη πόλη που δεν μπορεί κανείς να δώσει κάποια λογική εξήγηση. Όποιο σημαντικό αρχαίο μνημείο της αρχαίας Τρίκκης τολμά να βγει στην επιφάνεια, είτε από αρχαιολογικές έρευνες, είτε από οικοδόμηση πολυκατοικιών, γίνεται αμέσως άμορφη μάζα και μεταφέρεται σε μπάζα στη χωματερή της πόλης. Άλλα αρχαία δημόσια κτίρια και αρχαίοι ναοί της αρχαίας πόλης με μέγεθος μεγάλο που δε μεταφέρονται, σκεπάζονται με τόνους από τσιμέντο, όπως έγινε στο Τσερνόμπιλ μετά το πυρηνικό ατύχημα.

Γιατί γίνεται αυτό; Μόνο εικασίες μπορεί να ειπωθούν. Ίσως να πιστεύουν οι σημερινοί κάτοικοι και παράγοντες της νέας πόλης ότι τα αρχαία μνημεία μολύνουν τον αέρα, όπως τα πυρηνικά απόβλητα του Τσερνόμπιλ. Ίσως τα αρχαία μνημεία να θεωρούνται ότι φέρουν δαιμονικές δυνάμεις, όπως οι μάγισσες του Μεσαίωνα και τα θάβουν για να τα ξορκίσουν. Ίσως, για αυτό το λόγο δεν έχει αρχαιολογικό Μουσείο η πιο αρχαία πόλη του κόσμου. Επειδή έχει μεγάλους και διεθνείς αρχαιοκάπηλους που τροφοδοτούν τα παγκόσμια μουσεία με τα σπάνια και μοναδικά «δαιμονισμένα» ευρήματά της.

Αργυρό νόμισμα της Νύμφης Τρίκκης (Βρετανικό μουσείο)

Η περιοχή ήταν γνωστή από την αρχαιότητα ότι έβριθε από δεισιδαιμονίες. Οι Μάγισσες της Θεσσαλίας ήταν γνωστές σε όλο τον κόσμο. Και τώρα ακόμη υπάρχουν «μάγοι» στην περιοχή και συμβαίνουν διάφορα υπερφυσικά φαινόμενα γύρω από την αρχαία Τρίκκη.    (Περισσότερα για την αρχαία Τρίκκη, γενέτειρα του Ασκληπιού και των Ασκληπιείων περιγράφονται στα βιβλία : «Ο Ασκληπιός ο σωτήρας του κόσμου» και «Η πόλη του Θεού».

Γύρω της και πάνω από την αρχαία Τρίκκη κτίστηκε μια νέα πόλη. Το όνομά της: Τρίκαλα, επειδή όπως λένε οι σημερινοί κάτοικοί της έχει από τη βυζαντινή περίοδο τρία όμορφα καλά. Σε σχετική ερώτηση μιας έρευνας για τα τρία όμορφα καλά της πόλης, οι απαντήσεις περιείχαν 20 διαφορετικά πράγματα, με δύο απαντήσεις να συγκεντρώνουν την πλειοψηφία της ερώτησης. Οι ωραίες γυναίκες και το καλό νερό. Ωστόσο, οι δυο απαντήσεις δε πιστοποιούν τον πραγματικό λόγο του ονόματος της πόλης, γιατί κανένα από τα δυο δεν είναι ιδιαίτερο γνωστό, διάσημο και φημισμένο σ΄όλο τον κόσμο. Αλλά ούτε και στις διπλανές πόλεις είναι ιδιαίτερα γνωστά. Ούτε μια φίρμα εμφιαλωμένου νερού δεν κυκλοφορεί στον κόσμο που να πιστοποιεί την ανωτερότητα του καλού νερού. Ούτε καμιά γυναίκα διακρίθηκε σε παγκόσμιους διαγωνισμούς ομορφιάς, ενώ τα κρέατα, τα τυριά και τα λουκάνικα  της πόλης είναι γνωστά σε όλο τον κόσμο.

Αυτά τα τρία καλά δεν τα απάντησε κανείς.

Ξεστρατίσαμε από το θέμα, επανερχόμαστε και πάλι στην πολυεθνική δύναμη του 1881 που έπινε το καφεδάκι της κοντά στις καταπράσινες όχθες του Ληθαίου, υπό τον ήχο της προσευχής του Μουεζίνη που απέπεμπε τις δεήσεις του από τον μιναρέ του μεγάλο μολυβένιου τζαμιού, δίπλα στις όχθες του αρχαίου ποταμού. Η πολυεθνική δύναμη της τρόικας επέβλεπε αν τηρούνται οι συμφωνίες του Μνημονίου και είχε το δικαίωμα να εξετάζει και να μπαίνει όπου ήθελε. Ήταν κάτι σαν ανώτατη αρχή. Έμπαινε και τα έκανε όλα φτερό και κόσκινο.

ΤΟ ΜΟΛΥΒΕΝΙΟ ΤΖΑΜΙ ΔΙΠΛΑ ΣΤΟ ΜΟΥΣΕΙΟ ΤΣΙΤΣΑΝΗ

Μετά το καφεδάκι το ίδιο απόγευμα της ίδιας μέρας έκαναν ντου από παντού και εισέβαλαν στα γύρω μοναστήρια της περιοχής που ήταν  ιδιαίτερα γνωστά για τον πλούτο τους, μετά μουλαριών και σάκων, αδειάζοντας κυριολεκτικά τις προθήκες τους από ότι πολύτιμο είχαν μέσα και φύλαγαν από αιώνες οι μοναχοί στα φυλάκια τους.

Η ληστρική πείνα τους δεν χόρτασε την πρώτη μέρα, αν και λεία ήταν μεγάλη και οι επιδρομές συνεχίστηκαν και τις επόμενες μέρες. Κάθε μέρα κατέβαιναν στη πόλη όνοι και μουλάρια με σάκους κλοπιμαίων σύμφωνα με αυτόπτες μάρτυρες, αλλά και οι ίδιοι τα κατορθώματά τους τα εκθείαζαν μεταξύ τους τα απογεύματα όταν έπιναν τον καφέ τους στις όχθες του Ληθαίου, χωρίς καμιά ντροπή και συστολή.

Παραθέτουμε ένα μικρό χαρακτηριστικό απόσπασμα μιας επιστολής ενός αυτόπτη μάρτυρα: «Δυο χωριά, το Ζάρκο περί σοι έγραψα και οι Σοφάδες, είναι χωρία υποτελή, πληρώνοντα επί Τουρκοκρατίας φόρον αίματος, τιμής και εργασίας. Δεν τα εμάρανεν η πολιτική δουλείας μόνον, δεν είχον επί του τραχήλου έναν Τούρκον τύραννον, αλλά εδούλευεν νυχθημερόν το σώμα, και εστέναζεν η ψυχή από τους ραβδισμούς, τις ατιμώσεις και πενίαν. Ο τύραννος δεν ήτο Τούρκος, δεν ήτο καν ο ιδιοκτήτης των γαιών και της καλύβης, αλλ΄ο αντιπρόσωπος του, χριστιανός, όστις έφερεν το άγιον βάπτισμα, εφοίτα τακτικώς εις του θεό και μετελάμβανε το Πάσχα, ο άνθρωπος,  υπό την μάστιγα του οποίου έκυπτε καθημαγμένος ο αυχήν του χωρικού  εις το νεύμα του οποίου ανεπιστρεπτεί απώλλυτο η τιμή της παρθένου, και παρέλυεν ή της συζύγου πίστις, ήτο δαίμων γενικής καταστροφής, ο παρεμβαίνων εις πάσαν πράξιν και σχέσιν του καθημέραν ιδιωτικού βίου, ο παρακωλύων τον αγρότην να καλλιεργεί, τον αγρόν του, όταν αι κατάραι του έφθανον μέχρις αυτού, ο εκδίδων αδείας διά σύναψιν γάμων, επί ορισμένη τιμή, ο απαμακρύνων επί οιοσδήποτε προχείρω προφάσει τον νεόνυμφον, κατά την πρώτην του γάμου νύκτα, οπότε η νύφη, η ωραία και νεαρά, τον εκκέντα κτηνώδεις  επιθυμίας!

Ο χριστιανός Εφέντης του Ζαρκου είχεν εκδώσει κανονισμόν, ούτινος το  Α΄ άρθρον  λέγει: ότι είναι ο απόλυτος άρχων,  αφ΄ου εξαρτάται πάσα οιασδήποτε φύσεως εν των χωρίω υπόθεσις. Έχων άλλοτε διά δωροδοκιών ελκύσει τους πενόμενους στρατιώτες της οθωμανικής αυτοκρατορίας, μεθ΄υμών διέπρατε  παν αισχρούργημα, τον οποίον η φαντασία του διενοείτο, ήλπισεν επί στιγμής ότι ήθελε κατακτήσει και τους ελευθερόφρονας άνδρας του ελληνικού αποσπάσματος. Εξηκολούθει λοιπόν πολιτευόμενος ως ανεξάρτητος προνομιούχος Πασάς αρνούμενος εν ελευθέρα ελληνική χώρα να δώσει εις τους φυγαδευθέντας τας εστίας και τους αγρούς των». Οκτώβριος 1881  ΦΑΡΣΑΛΑ. Δυο μήνες μετά την «απελευθέρωση της Θεσσαλίας».

Β.ΠΑΝΟΣ.

(Περισσότερα για το μεγάλο πλιάτσικο και άλλα τραγελαφικά και αισχρά επεισόδια που έγιναν εκείνον τον Αύγουστο του 1881, τις πρώτες μέρες και αρκετούς μήνες μετά από τους «απελευθερωτές» της πόλης περιγράφονται στα βιβλία: «Οι Συμμορίες της πόλης» και «Η απελευθέρωση της Θεσσαλίας – μύθος ή πραγματικότητα»).

ΦΩΤΟ ΕΞΩΦΥΛΛΟΥ: ΤΡΙΚΑΛΑ 1881