3 Σεπτεμβρίου 1843

Η Εξέγερση κατά του Όθωνα και το Δεύτερο Μνημόνιο

 Στις 3 Σεπτεμβρίου στην Αθήνα, τμήματα στρατού με επικεφαλής τον Δημ. Καλλέργη, εξεγέρθηκαν, διαδηλώνοντας και ζητώντας συνταγματικά δικαιώματα. Κατά την εξέγερση σημειώθηκαν σοβαρά επεισόδια και η εξέγερση του λαού που ακολούθησε κατά της πολιτικής του  Όθωνα ήταν πανελλήνια.

Η εξέγερση είχε την υποστήριξη των Μεγάλων Δυνάμεων που απαιτούσαν κι εκείνες την παραχώρηση συντάγματος για τους δικούς τους, η κάθε μια, λόγους.

Η μεν Αγγλία επειδή πίστευε ότι ο κοινοβουλευτισμός θα εξυπηρετούσε καλύτερα τα συμφέροντα της, ενώ η Γαλλία δεν ήθελε να φαίνεται αντίθετη με την παραχώρηση συνταγματικών δικαιωμάτων.

Η Ρωσία επιδίωκε αλλαγή, με την ελπίδα πως αν ο Όθωνας αναγκαζόταν να παραιτηθεί, θα ανέβαινε στο θρόνο κάποιος Ρώσος πρίγκιπας.

Μοχλός πίεσης των Μ. Δυνάμεων ήταν οι οικονομικές υποχρεώσεις της Ελλάδας. Ένα μέσο που χρησιμοποιήθηκε και εν έτει 2011 από τις «Μεγάλες Δυνάμεις» της σημερινής εποχής.

Το 1844  εκδηλώθηκαν οι πρώτες οικονομικές  απαιτήσεις από τη Ρωσία, η οποία ζήτησε την άμεση καταβολή των τοκοχρεολυσίων των πρώτων δόσεων  και την επιστροφή των προκαταβολών  της 3^ης δόσης.

Με αυτά συμφώνησαν και οι υπόλοιπες δυνάμεις, με αποτέλεσμα να μεγαλώσει η δυσφορία κατά του Όθωνα, ο οποίος αναγκάστηκε να καταφύγει σε αντιλαϊκά μέτρα.

(σταμάτησε την εκτέλεση έργων, ανέστειλε την καταβολή μισθών και απέλυσε δημοσίους υπαλλήλους). «Η ΚΟΚΚΙΝΗ ΔΕΥΤΕΡΑ». Β. Πάνου. Εκδόσεις ΑΓΑΠΩ ΤΗΝ ΠΟΛΙΝ

Το Δάνειο των 60 εκατομμυρίων

και η Δεύτερη χρεοκοπία της Ελλάδας 

Το Δάνειο των 60 εκατομμυρίων δραχμών που ζήτησε η Ρωσία την άμεση καταβολή των τοκοχρεολυσίων των πρώτων δόσεων και την επιστροφή των προκαταβολών της 3^ης δόσης ήταν το Δάνειο που Προστάτιδες Μ. Δυνάμεις αρνήθηκαν στον Καποδίστρια, και το πρόσφεραν στον πρίγκιπα Λεοπόλδο της Σαξονίας, μετά την επιλογή του ως πρώτου βασιλιά του νεοσύστατου Βασιλείου της Ελλάδας.

Η παροχή του Δανείου εγκρίθηκε από το Συνέδριο του Λονδίνου το Φεβρουάριο του 1830 υπό τον όρο ότι το Δάνειο θα χρησιμοποιηθεί για να καλύψει τα έξοδα της μισθοδοσίας του στρατού που ο Λεοπόλδος θα είχε στην υπηρεσία του.

Ο Λεοπόλδος διαφώνησε με τους όρους χρήσης του δανείου και ζήτησε την κάλυψη κι άλλων αναγκών του ελληνικού κράτους. Η απαίτησή του έγινε δεκτή και με το πρωτόκολλο της 7ης Μαΐου 1830, ορίστηκε ότι το δάνειο θα ανέρχονταν 60 εκατομμύρια δρχ. Τελικά ο Λεοπόλδος δεν έγινε ο βασιλιάς της Ελλάδας και παραιτήθηκε στις 21 Μαΐου του 1830, διότι δεν έγινε δεκτή η πρόταση του να συμπεριληφθεί κι η Κρήτη στα όρια του νέου ελληνικού κράτους.

Το στέμμα δόθηκε (13 Φεβρουαρίου 1832) στον ανήλικο Βαυαρό Όθωνα και μεταξύ των τριών Δυνάμεων και της Βαυαρίας υπογράφτηκε συνθήκη (7 Μαΐου 1832) με την οποία οριζόταν ότι το δάνειο θα παραχωρούνταν σε τρεις ισόποσες δόσεις και η Ελλάδα όφειλε να πληρώνει τους τόκους και τα χρεολύσια από τα δικά της έσοδα.

Για τη διασφάλιση της εξυπηρέτησης του δανείου στο άρθρο 12 οριζόταν ότι πριν από κάθε άλλη υποχρέωση από τα δημόσια έσοδα θα προηγούνταν η εξόφληση των τόκων και των τοκοχρεολυσίων.

Σύμφωνα με τα στοιχεία που αναφέρονται στο βιβλίο του Γ.Ρωμαίου, το δάνειο πραγματοποιήθηκε στο Παρίσι (Μάιος 1833) με τους αδερφούς Ρότσιλντ. Ο τόκος ορίστηκε σε 5% και το χρεολύσιο στο 1%. Χρόνος απόσβεσης ορίστηκαν τα 36 χρόνια.

Οι τραπεζίτες αγόρασαν το δάνειο στο 94% και προμήθεια 2%. Οι δύο πρώτες δόσεις, 40 εκατομμύρια εκδόθηκαν σχετικά γρήγορα. Στην καταβολή της τρίτης δόσης των 20 εκατομμυρίων υπήρξε εμπλοκή με τη Ρωσία. Ζήτησε το ποσό της τρίτης δόσης να δεσμευτεί για τους τόκους και τα χρεολύσια των 40 εκατομμυρίων, αλλά τελικά υποχώρησε.

Το ονομαστικό ποσό του δανείου σε δραχμές ήταν 63.924.559. Από αυτό αφαιρέθηκαν : 3.835.473 δρχ. το 6% με βάση την συμφωνία, 1.186.288 δρχ. το 3,37% προεξόφληση του κεφαλαίου και 1.964.252 δρχ. άλλα έξοδα. Το ποσό που έμεινε ήταν 56.924.546 δρχ.σύμφωνα με τα παραπάνω στοιχεία.

Μέχρι τις 31 Δεκεμβρίου 1843 απορροφήθηκαν για τόκους, παλιά δάνεια και χρεολύσια ακόμα 33.080.795 δρχ. Το τελικό ποσό που έμεινε ήταν 23.867.751 δρχ. Από αυτά δόθηκαν 12.531.174 δρχ. στην Τουρκία για την εξαγορά της Φθιώτιδας και τα 9.098.017 δρχ. που απόμειναν στην Ελλάδα σπαταλήθηκαν από την αντιβασιλεία του Όθωνα.

Οι ατελείωτες σπατάλες του Όθωνα θυμίζουν τα χρόνια πριν από το 2008 στην Ελλάδα. Μόνο για τον έναν χρόνο παραμονής του κόστισε 4.748.000 δρχ. Υπήρξε όμως και συνέχεια. Το συνολικό κόστος μέχρι το 1843 έφτασε τα 19.000.000 δρχ. Το 1842 ο προϋπολογισμός έκλεισε με έλλειμμα 3.000.000 δρχ., γεγονός που αναγκαστικά οδήγησε στην αναστολή πληρωμών.

Οι Προστάτιδες Δυνάμεις με παρέμβασή τους, εξετάζοντας τα οικονομικά της Ελλάδας, στο Συνέδριο του Λονδίνου, επέβαλλαν ετήσια μείωση των δαπανών του προϋπολογισμού κατά 3.742.000 δρχ., καθώς και παραχώρηση των εισπράξεων του Τελωνείου Σύρου, το οποίο ήταν από τα πλουσιότερα, για την εξυπηρέτηση του Δανείου. Ο Όθωνας αποδέχτηκε το σχετικό πρωτόκολλο, αλλά δεν πρόλαβε να το εφαρμόσει.

Η εξέγερση στις 3 Σεπτεμβρίου του 1843, ανέστειλε την εξυπηρέτηση του δανείου κι ήταν η δεύτερη χρεοκοπία της Ελλάδας με το αντίστοιχο Μνημόνιο.